Organisaties in zorg en welzijn hebben te maken met complexe problemen zoals personeelstekorten, vergrijzing en oplopende kosten, maar proberen deze vaak op te lossen met kortetermijnmaatregelen. Hoe kom je los uit die patronen en werk je toe naar structurele vernieuwing? Carmen Vonken, Innovation Lead bij UMIO en docent in de opleiding Transformatie in Zorg en Welzijn, deelt haar inzichten.
‘Organisaties in de zorg- en welzijnssector bedenken vaak kortetermijnoplossingen, zoals tijdelijke extra inzet van personeel of het aanpassen van roosters, omdat de druk om direct resultaten te boeken groot is,’ vertelt Carmen. ‘Dat lijkt logisch, maar veel problemen waar organisaties mee te maken hebben zijn complex: personeelstekorten, groeiende patiëntenaantallen door vergrijzing, oplopende kosten en stijgende administratieve lasten versterken elkaar en hebben geen simpele oorzaak of oplossing.’
Zulke complexe problemen hebben meerdere, verweven oorzaken en veranderen voortdurend onder invloed van maatschappelijke ontwikkelingen, beleid en lokale context. Het vraagt een andere manier van kijken om deze patronen te doorbreken.
‘Daarom is het belangrijk dat organisaties een holistisch perspectief hanteren en problemen in samenhang analyseren in plaats van aan symptoombestrijding te blijven doen,’ legt Carmen uit. ‘Hierin helpt het denken vanuit een ecosysteem, waarbij je samenwerkt met andere partners zoals gemeenten, onderwijs en welzijnsorganisaties, omdat veel vraagstukken niet door één organisatie kunnen worden opgelost.’
Design Thinking als praktische ingang
Design Thinking biedt een praktische aanpak om complexe problemen systematisch en creatief te onderzoeken vanuit het perspectief van cliënten, medewerkers en ketenpartners.
‘Door samen met anderen uitdagingen te analyseren, ideeën te genereren en deze op kleine schaal te testen, ontstaat ruimte voor het ontwikkelen van vernieuwende toekomsten, in plaats van het herhalen van kortetermijnoplossingen,’ aldus Carmen.
In de opleiding Transformatie in Zorg en Welzijn gaan professionals hiermee aan de slag. ‘We onderzoeken samen waarom we in de praktijk vaak toch blijven investeren in kortetermijnoplossingen, ook als we weten dat ze de problemen niet structureel oplossen,’ zegt Carmen. ‘Je ontdekt welke mechanismen en overtuigingen, zoals de druk om direct resultaat te tonen, financieringssystemen, ingesleten routines en onzekerheid over het onbekende, ons als professional en als organisatie tegenhouden om echt vernieuwende toekomsten te ontwikkelen. Ook kijken we naar wat ons weerhoudt om buiten bestaande patronen en structuren te denken en handelen, en hoe je als professional bewust kunt worden van deze valkuilen en blokkades.’
Vrij denken en systemisch kijken
Tegelijkertijd werken deelnemers aan het ontwikkelen van nieuwe perspectieven op de toekomst van zorg en welzijn, over de grenzen van organisaties heen.
‘We onderzoeken hoe de wereld van zorg en welzijn er idealiter uit zou kunnen zien, welke radicale vernieuwingen mogelijk zijn en wat er nodig is om daar stap voor stap naartoe te werken,’ vertelt Carmen. ‘Zo ervaar je hoe het is om vrij te denken, creatief te zijn en tegelijkertijd systemisch te kijken, zodat je na de opleiding beter in staat bent om duurzame verandering te realiseren in een sector waar de complexiteit groot is en de behoefte aan transformatie urgent.’
De opleiding Transformatie in Zorg en Welzijn start op 18 september 2025 in Maastricht en duurt anderhalf jaar. Inschrijvingen voor deze opleiding zijn nog open. Wil je meer weten? Neem dan contact op met Carmen, ze gaat graag met je in gesprek over je vragen.
