Collectief Poliklinische Farmacie (CPF) is het nationale netwerk van poliklinische apotheken binnen Nederland. Als coöperatieve organisatie ondersteunt CPF vrijwel het gehele netwerk van apotheekentiteiten die worden verenigd door een gedeelde toewijding: het leveren van effectieve, patiëntgerichte poliklinische farmaceutische zorg. In de afgelopen jaren heeft CPF de noodzaak erkend om een stap terug te doen en te reflecteren op haar langetermijnvisie en resultaten. Met veranderingen in de zorgverlening, digitale innovatie en de bredere rol van apotheken in het medische ecosysteem, stond de organisatie voor een belangrijke vraag:
Hoe moet CPF zich strategisch positioneren voor de komende 5 tot 10 jaar om continuïteit in patiëntgerichte zorg te waarborgen?
De ambities van CPF reikten verder dan het directe netwerk van aangesloten leden. De organisatieleiding begreep dat een betekenisvolle strategie rekening moet houden met het bredere zorglandschap. Dit omvat niet alleen apotheken, maar ook zorgverzekeraars, farmaceutische fabrikanten, medische centra en, bovenal, patiënten. Om een strategie te vormen die deze onderlinge verbondenheid weerspiegelt, wendde CPF zich tot UMIO/Innovate.
Het Proces
De samenwerking begon met een onderzoeksprint van twee maanden, gericht op het begrijpen van de context en ervaringen van CPF’s diverse partners. Door middel van 21 diepte-interviews, uitgevoerd met vier groepen belanghebbenden – patiënten, medische centra, verzekeringsmaatschappijen en farmaceutische fabrikanten – verkreeg het team een rijke verzameling kwalitatieve inzichten. Deze gesprekken brachten zowel gedeelde uitdagingen als gemeenschappelijke ambities binnen het netwerk aan het licht. Daarnaast speelde ook patiëntdata een rol in de onderzoeks- en analysefase, wat zorgde voor een meer patiëntgerichte benadering.
Samen met het team van UMIO/Innovate werden drie masterstudenten van de Universiteit Maastricht in het project opgenomen. Deze studenten waren essentieel voor het onderzoeksproces: zij hielpen bij het opzetten van de sprint, voerden zowel primair als secundair onderzoek uit, en presenteerden uiteindelijk de resultaten aan de belanghebbenden van CPF.
“Ik heb de bachelor Gezondheidswetenschappen gestudeerd aan de Universiteit Maastricht. Nu rond ik mijn master in Healthcare Policy, Management & Innovation af, eveneens aan de Universiteit Maastricht.
Ik vond dit project erg leuk omdat het goed aansluit bij mijn studie. Het is een complexe tak van de gezondheidszorg waarin zowel bedrijfskundige theorieën als kennis van de zorg belangrijk zijn. Dat maakt het makkelijker om na mijn master de arbeidsmarkt te betreden.”
– Liza Hamersma, student
Kerninzichten & Strategische Pijlers
Toen de onderzoeksresultaten werden geanalyseerd, begonnen patronen zichtbaar te worden. Ondanks dat de belanghebbenden zich in verschillende delen van het zorgsysteem bevinden, kwamen vergelijkbare behoeften en frustraties naar voren, evenals kansen voor samenwerking. Uit deze gegevens distilleerde het team vier strategische pijlers die de basis zouden vormen voor de toekomstige koers van CPF:
- Innovatie en digitalisering: benadrukt de noodzaak om technologie te omarmen, niet alleen om efficiëntie te bevorderen, maar ook om informatie tussen partners te integreren en zo de nauwkeurigheid, efficiëntie en uitkomsten voor patiënten te verbeteren.
- Samenwerken: onderstreept het belang van sterkere samenwerking tussen zorgverleners, verzekeraars, medische centra en andere partners.
- Doelstelling en kwaliteitskeurmerk: vraagt om een duidelijkere uitdrukking van de identiteit van CPF — inclusief ideeën zoals een kwaliteitskeurmerk of zelfs een franchisemodel om consistentie en herkenning te bevorderen.
- Samen leren: erkent de noodzaak om een gedeelde leeromgeving te creëren die voortdurende verbetering binnen het ledennetwerk stimuleert.
Deze pijlers waren meer dan alleen theoretische concepten — ze vormden een fundament voor concrete actie.
Van Visie naar Prototypes
Om ervoor te zorgen dat deze pijlers daadwerkelijk geïmplementeerd konden worden, werkte het team samen met CPF om elk van de pijlers te vertalen naar tastbare prototypes. Deze vroege modellen vertegenwoordigden mogelijke projecten, initiatieven en experimenten die CPF op korte, middellange en lange termijn kon verkennen. Door deze ideeën te testen met leden, partners en andere belanghebbenden, valideerde CPF niet alleen de relevantie van de strategie, maar ook de praktische haalbaarheid ervan.
Deze aanpak transformeerde een traditionele strategische exercitie tot een dynamisch en samenwerkingsgericht traject, waarin inzichten leidden tot ideeën — en ideeën zich snel ontwikkelden tot actie.
De impact
“Onze samenwerking met UMIO aan het strategisch meerjarenplan voor het Collectief Poliklinische Farmacie is van grote waarde geweest. Hun onderzoeksprint, gekenmerkt door een écht co-creatieve aanpak en diepgaande betrokkenheid van stakeholders, leverde cruciale helderheid en bruikbare inzichten op.
De daaropvolgende strategieprint was precies wat we nodig hadden om onze volgende stappen te bepalen en onze missie als proactieve zorgverleners echt verder te brengen.”
– Christian Vader, Penningmeester CPF en Apotheekdirecteur
Door de samenwerking met UMIO/Innovate heeft CPF een toekomstgerichte strategie ontwikkeld die is verankerd in de gedeelde ervaringen van haar stakeholders en versterkt door gezamenlijke validatie. De vier strategische pijlers vormen nu de leidraad voor de verdere ontwikkeling van de coöperatie en helpen CPF veerkrachtig en adaptief te blijven in een snel veranderend zorglandschap.
Nog belangrijker is dat dit project ervoor heeft gezorgd dat strategie niet slechts een document op papier is, maar een geheel van levende, evoluerende praktijken die nu al concrete impact hebben in de werkelijkheid.