Organisaties in publieke, maatschappelijke en private sectoren ervaren steeds complexere uitdagingen. Veranderende behoeften van klant, burger of organisatie, maatschappelijke verwachtingen, personeelstekorten en dynamische financiële kaders vragen om een aanpak die verder gaat dan traditionele routines. Om effectief en relevant te blijven, is een brede blik nodig – voorbij de grenzen van de eigen afdeling of hiërarchie.
‘Organisaties hebben vaak te maken met vraagstukken die meerdere factoren tegelijk raken en elkaar beïnvloeden,’ legt Mikhaël Akasha, expert in innovatie en organisatieontwikkeling bij UMIO, uit. ‘Een kortetermijnaanpak is nooit genoeg. Wat nodig is, is een manier van werken waarin leren, experimenteren en co-creatie vanzelfsprekend worden.’
Innovatie is meer dan productontwikkeling
Vaak wordt innovatie nog steeds geassocieerd met het ontwikkelen van nieuwe producten of diensten. Gelukkig omvat innovatie veel meer:
- Procesverbetering, om slimmer en efficiënter te werken zodat teams beter presteren.
- Samenwerking, om de verbinding te versterken tussen teams, afdelingen en externe partners.
- Cultuur en mindset, om een omgeving te creëren waarin leren en eigenaarschap vanzelfsprekend zijn.
- Strategische vertaling, om keuzes concreet te maken en maatschappelijke of organisatorische waarde te realiseren.
Om dit praktisch te maken, zetten organisaties een breed scala aan werkvormen in: van creatieve labs tot systeemdenken, van prototyping tot gezamenlijke strategiebouw. Deze aanpak maakt het mogelijk om vernieuwende ideeën niet alleen te bedenken, maar ze stap voor stap te verankeren in cultuur en praktijk.
Van hiërarchie naar co-creatie: Eurocontrol
Een sprekend voorbeeld is een recent traject van UMIO/Innovate met Maastricht Upper Area Control Center van Eurocontrol, de organisatie die het luchtverkeer in Europa coördineert. Jarenlang was de cultuur sterk hiërarchisch: besluiten kwamen van bovenaf, met weinig ruimte voor inbreng en verandering.
Door co-creatieve werkvormen te introduceren, werden labs opgezet waarin medewerkers van alle niveaus samenwerkten aan urgente vraagstukken. Interviews en observaties brachten empathie en begrip, experimenten maakten ideeën tastbaar en vergaderingen maakten plaats voor gezamenlijke ontwerpsessies.
Het resultaat was een fundamentele cultuuromslag: van top-down besluitvorming naar een gelijkwaardige dialoog. Medewerkers voelden zich voor het eerst écht gehoord en eigenaarschap nam toe. Vernieuwing werd zo niet een project, maar een manier van werken en organiseren waardoor verandering mogelijk is.
Samen strategie bouwen: CPF Farma
Een ander voorbeeld is CPF Farma, een coöperatief apotheeknetwerk. De uitdaging: hoe ontwikkel je een gezamenlijke businessstrategie in een versnipperde markt, die ruimte biedt aan diversiteit maar ook eenheid schept?
In creatieve en strategische sessies gefaciliteerd door UMIO/Innovate werkten apothekers, bestuurders en stakeholders samen aan de toekomst. Gezamenlijk werd de kernvraag scherp gesteld: hoe blijft de coöperatie toekomstbestendig in een snel digitaliserende markt?
Door middel van interactieve werkvormen en prototyping ontstonden concrete initiatieven: digitale zorgdiensten, kwaliteitsstandaarden en een sterker merkprofiel. De inzichten werden samengebracht in een Strategisch Huis, gebouwd op vier pijlers: Digitaal, Samen Leren, Merkwaarde en Samenwerken.
Het unieke was dat de strategie niet door een selecte top werd opgelegd, maar in de gemeenschap, samen, werd ontwikkeld. Hierdoor ontstond een breed gedragen koers en directe energie om proeftuinen in praktijk te brengen.
Van idee naar organisatiebrede impact
De ervaringen bij Eurocontrol en CPF Farma tonen hoe een divers palet van werkvormen organisaties helpt om voorbij traditionele structuren te bewegen. Het brengt mensen in beweging, creëert eigenaarschap en leidt tot oplossingen die zowel innovatief als duurzaam zijn.
Zo wordt innovatie geen bijzaak of project, maar een structurele kracht achter organisatieontwikkeling – met impact op cultuur, strategie en dagelijks werk.
Leren vernieuwen: de nieuwe opleiding
De praktijkvoorbeelden laten zien hoe krachtig vernieuwing kan zijn voor cultuur- en strategieverandering. Tegelijkertijd vraagt dit van professionals een nieuwe manier van kijken en handelen: systemisch, creatief en verbindend.
Precies dat staat centraal in de nieuwe opleiding Innovatie & Organisatieontwikkeling van UMIO. Deelnemers leren patronen te herkennen, los te komen van ingesleten routines en innovaties door te vertalen naar tastbare resultaten in hun organisatie. Het programma biedt ruimte om met eigen casussen te werken, zodat deelnemers direct ervaren hoe vernieuwing niet alleen ideeën oplevert, maar blijvende impact creëert.
