Dit artikel is geschreven door Frans Wilms, docent in onze Opleiding Verbindend Leiderschap
Met verbindend leiden foutloos door het leven gaan, is een schier onmogelijke opdracht. Wanneer ikzelf terugkijk op wat ik denk en doe, dan zie ik me vaak nog dagelijks in een verbindingsvalkuil stappen.
Dit zijn de valkuilen die bij mij het meest voorkomen:
- Bij een opmerking die ik als een verwijt ervaar, verwijt ik op mijn beurt de ander dat hij iets niet goed ziet. Ik kaats de bal terug en laat het verwijt van de ander niet toe. Ik verken het niet en laat het niet van waarde zijn.
- Bij een kritische kanttekening ga ik met nog meer overtuiging mijn opvatting verkondigen. In plaats van door te vragen naar de betekenis ervan, ga ik drammen.
- Bij een probleem dat zich voordoet, kom ik te snel met oplossingen. Ik pak het probleem daardoor onvoldoende vast en ga voorbij aan de betekenis die het voor de ander heeft. Daarmee verlies ik verbinding met de ander. Met mijn oplossing schuif ik het probleem aan de kant zonder te toetsen wat er nu echt gaande is.
Je superieur stellen
Deze valkuilen hebben gemeenschappelijk dat je je superieur stelt aan mensen om je heen. Je neemt hen onvoldoende serieus. De ander een verwijt maken, in de verdediging gaan en direct met oplossingen komen. Het zijn acties, waarin jij domineert. Soms heel duidelijk en zichtbaar, zoals bij het maken van een verwijt. Soms subtiel en bijna onzichtbaar, zoals wanneer je snel met oplossingen komt en zo comfort biedt.
Verbindend leiden
‘Het zijn iedere keer momenten van de waarheid, zodra je voor deze keuzes staat. Momenten waarin je kiest voor strijd of verbinding.’
Ik weet dat deze valkuilen algemeen zijn. Iedereen heeft er in meer of mindere mate mee te maken. Sterker nog: de mate waarin je in staat bent om deze valkuilen te voorkomen zegt iets over de mate waarin je in de dagelijkse praktijk in staat bent tot verbindend leiden.
Vragen die je je kunt stellen
Kijk eens naar deze vragen:
- Als de ander met een verwijt komt, kom je dan voor jezelf op en ga je jezelf verdedigen? Of vat je zo’n verwijt direct op als feedback, waarvan je kunt leren?
- Als je merkt dat de ander het niet wil begrijpen, ga je dan overtuigen? Of verken je wat bij de ander speelt, zodra je merkt dat je geen aansluiting hebt?
- Kom je direct met oplossingen, zodra er zich een probleem voordoet? Of neem je het initiatief tot een gezamenlijke verkenning van het probleem en de uitdaging die eronder ligt?
Het zijn iedere keer momenten van de waarheid, zodra je voor deze keuzes staat. Momenten, waarin je kiest voor strijd of verbinding.
Andere mindset
Er zijn een aantal dingen die je kunt doen om te voorkomen dat je in één van deze drie valkuilen valt: kaatsen, drammen of snel met oplossingen komen. Ik vat de tips hier samen.
Op de eerste plaats kan je mindset helpen:
- Verstoringen gaan voor;
- Ben nieuwsgierig naar onderliggende problematiek;
- Bedenk dat jezelf niet de waarheid in pacht hebt;
- Schort bewust je oordeel op;
- Met zijn opmerking laat de ander je merken dat jij er voor hem toe doe;
- Een opmerking van de ander is geen probleem maar een kans;
- Verplaats je in wat bij de ander leeft: wat is zijn gevoel, wat zijn zijn overtuigingen?
- Zie de opmerkingen van de ander als van waarde, waar je van kunt leren.
Praktische acties
Dit soort overtuigingen helpen al direct heel veel. Door zo in het leven te staan, sta je open voor wat zich aandient.
Andere overtuigingen zijn een goed begin, maar natuurlijk niet genoeg. Het gaat erom dat je vanuit die overtuigingen ook toekomt aan ander handelen. Dit zijn praktische acties die je kunt doen:
- Vraag wat de ander precies bedoelt.
- Nodig haar of hem uit om enkele voorbeelden te geven.
- Vraag wat zij of hij het liefst anders ziet.
- Vraag naar suggesties om het anders te doen.
- Sluit af met een samenvatting en vraag aan de ander of je haar of hem goed begrepen hebt.
- Deel je overwegingen; vertel wat je als een probleem ziet.
- Vraag anderen om te vertellen hoe zij ertegenaan kijken.
- Verken en verdiep samen.
Verbinding vraagt oefening, geen perfectie
Verbindend leiden is geen kunstje dat je eenmalig leert, maar een voortdurende oefening in bewustwording en aanwezigheid. De misstappen die we maken – kaatsen, drammen en te snel oplossen – horen bij het leerproces. Ze zijn signalen dat er iets in jezelf geraakt wordt waardoor je neigt het contact met de ander te verbreken. Dat is niet iets om jezelf kwalijk te nemen, maar wel een uitnodiging om wakker te worden en te onderzoeken wat je werkelijk wilt: strijd of verbinding.
Elke opmerking van de ander, hoe onhandig ook gebracht, is een kans om contact te verdiepen en samen wijzer te worden. Juist in de momenten dat je de neiging voelt om te reageren vanuit verdediging of overtuiging, ligt de kans om stil te staan, nieuwsgierig te blijven en werkelijk in verbinding te leiden.
Verbindend leiden vraagt niet om foutloos gedrag, maar om een houding waarin je open blijft staan, jezelf herpakt als je valt, en telkens opnieuw kiest voor verbinding. Dat is waar je omgeving, je team en jijzelf het meest bij winnen.
